Ойды ортаға салу – Z буынының суперқабілеті

Orkenlink-тің миссиясы мен менің ішкі ұстанымым өзара үндеседі

— 25 жылдан бері журналистика, білім беру және коучингтің басы-қасында жүрсіз. Кәсіби жолыңыз қалай басталды?

— Журналистикадағы жолым 13 жасымда «Жасыл алма» атты шағын газетте жарық көрген мақаладан басталды. Сол сәтте сөздің құдіретін алғаш рет терең сезіндім. Кейін Көкшетау облыстық радиосына келдім. Ол нағыз кәсіби мектептің бастауы болды. Радио маған сөйлеуді ғана емес, тыңдауды, ырғақты сезінуді, аудиторияны құрметтеуді үйретті. Алғашқы эфир күні ішімде бірнәрсе дір етіп, мына ақиқатты ұғындырды: дауыс жай дыбыс емес, дауыс — энергия. Ол адамдарды шабыттандырады, түрлендіреді әрі біріктіреді. Осыдан кейін сөз менің қолданатын құралыма, ал эфир үйренетін әрі өзгеге көмектесетін кеңістігіме айналды. Осылайша журналистика факультетіне оқуға түстім. Міне, ширек ғасыр бойы сүйікті ісіммен айналысып келемін.

— Кей жобалардың өз уақыты, яки ыңғайы болады. Сіз Orkenlink-ке қалай келдіңіз?

— Orkenlink-тің миссиясы мен менің ішкі ұстанымым өзара үнедседі. Біз жастарға өз жолын табуға көмектесуді көздейміз. Бұл платформа тек технологиялық шешімге негізделген білім құралы ғана емес, әлеуметтік маңызы бар бастама деп білемін.

Шыны керек, бүгінгі жастарға қателік жіберуге, сынап көруге, үйренуге мүмкіндік беретін қауіпсіз орта аса қажет. Orkenlink дәл осындай кеңістік ұсынады.

Қазір мен бұл жобада медиа бағытын басқарамын. Ойлы сұхбаттар, шынайы оқиғалар, подкастар дайындаймыз. Мақсатымыз — жастар өзіне ұқсас кейіпкерлерді көріп, «Мен де істей аламын» деген сенім мен ынта табуы.

— Orkenlink медиа-платформасының басты мақсаты қандай?

— Біздің мақсатымыз — білімнің қозғалыста екенін көрсету.
Orkenlink медиа-платформасы — жасөспірімдерге өз ісін тапқан адамдарды таныстырып, табысқа жету жолындағы алғашқы қадамы мен тәжірибесін баяндайтын кеңістік.

Біз дайын дүние ұсынбаймыз. Оның орнына еңбек, қателік пен өсу қатар жүретін шынайы оқиғаларды айтамыз. Осы арқылы саналы, ашық әрі жасампаз ойлау мәдениетін қалыптастырғымыз келеді.

— Бүгінгі жастар уақытпен жарысқан контенттің заманында өмір сүреді. Ойлы, ұзақ форматты мәтіндерді оқуға дайын деп ойлайсыз ба?Әңгімелесудің, байланыс орнатудың жаңа форматы қаншалықты қажет?

— Бүгінгі жастар мен жасөспірімдер шынайылықты сезе алатын ұрпақ.
Иә, ақпарат көп. Бірақ мазмұны аз. Сол себепті мәселе форматта емес, мазмұнда деп ойлаймын. Бұрынғы «билік жүргізу» үлгісі бүгінде жұмыс істемейді. Жастарды «біз сендерден артық білеміз» деген ұстаныммен тәрбиелей алмаймыз. Олармен тең деңгейде сөйлесу керек. Ақыл айтатын дәрістер емес, диалог қажет. Жастарға жан дүниесін түсінетін, қателессе, сөкпейтін, ашық әрі батыл орта керек. Жасөспірім — тәрбиенің объектісі емес. Олар да үлкендермен тең араласып, пікірін айтып, өздерінше бір дүние жасағысы келеді.

— Әдетте сахна мен ел алдында сөйлеу адамдарда үрей мен қорқыныш тудырады. Ал сіз үшін бұл — шабыттың көзі. Көп жыл бойы адамдарды көпшілік алдында сөйлеуге үйретіп жүрсіз. Неліктен ел алдына шығып сөйлеу сіздің басты тақырыбыңызға айналды?

— Бұл сұрақ менің жаныма өте жақын. Көпшілік үшін сахна тосқауыл болса, менің түсінігімде тосқауыл бар жерде — мән бар. Мені бұл тақырыпқа тәжірибем әкелді: ондаған эфир, спикерлермен кездесулер, өз ойы бар, бірақ «әлі дайын емеспін», «сынға қалам ба?» деп ішке бүгіп жүрген үрейлері бар жасөспірімдер мен ересектер себеп болды. Уақыт өте мына ақиқатты аңғардым: өз болмысымен көріну — дауыстап сөйлеу де, мінсіз дикция да емес. Ол — ішкі шындығыңды сақтай отырып, өз қалпыңда да жұрт алдына шығудан қорықпау.
Өйткені дауыс — жай ғана дыбыс емес, ол — адамның болмысын айқындайтын энергия.

Дауыс арқылы мағына мен құндылық көрінеді, мінез сезіледі. Адам өзі сенетін нәрсені дауыстап айтқанда, мақсатын айқындап, ұстанымы мен әрекетін нақтылай бастайды.

Үнсіздік — позицияны әлсіретіп, мүмкіндікті қолдан шығару. Дауыс дірілдесе де, сөйлеңіз. Діріл — әлсіздік емес. Діріл — тіршіліктің нышаны. Ол бұл әрекеттің маңызды екенін көрсетеді. Дәл сол сәтте өзіңмен, тыңдарманмен және істеп жатқан ісіңмен үнсіз байланысасың. Адамның өз ойын ортаға салуы, көпшілік алдына шығудан қаймықпауы әрдайым түп-тамырыңа деген құрмет пен болашақ алдындағы адалдықты талап етеді. Қазақтың педагогикалық дәстүрінде сөз — жай ғана қарым-қатынас құралы емес, ол — жауапкершілік. Айтылған әр сөздің салмағы бар, оның адамға да, ортаға да әсері болады.

Ал XXI ғасырда сөз жаңа кеңістікке шықты. Ол презентациялар, подкасттар, питчтер, қысқа видеолар сынды цифрлық құралдармен ұштасып отыр. Формат өзгергенімен, мән-мазмұны өзгерген жоқ. Дауыс цифрлық дағдылардан кем емес. Себебі технологияға жан бітіретін, оған адамдық мағына қосатын — дауыс.

Бұл — туа бітетін қасиет не тылсым құбылыс емес. Бұл — жаттығу арқылы қалыптасатын дағды.

Мен тренингтерімде дәл осы бағытта жұмыс істеймін және көпшілік алдына шығуға көмектесетін мынадай тәсілдерді қолданамын:

Мен жасөспірімдердің де, саясаткерлердің де, кәсіпкерлердің де бір-екі сессиядан кейнгі өзгерістерін талай көрдім. Олар мінсіздіктен бұрын шынайылықты таңдағанда, оларды командасы да, аудиториясы да, тіпті тұтас ел де тыңдай бастайды. 

— Сіз қазақы құндылықтарды жиі атап өттіңіз. Дәстүр мен заманауи әдістерді қалай ұштастырасыз?

Orkenlink — ойлы, ізденімпаз, мейірімді жастардың дауысы

— Мен қазақы отбасында өстім. Тәрбие, құрмет, рақмет деген жай сөз емес, бойға сіңген мінез. Қазақ педагогикасында тәрбие білімнен жоғары тұрады. Біз осыны негіз етіп, оны заманауи тәсілдермен — сторителлинг, коучинг, дизайн бойынша ойлауға біріктіреміз. Осылайша қазақтың түп-тамырына берік, болашағын айқын буынды тәрбиелейміз.

— Orkenlink-тің бас редакторы болу сіз үшін нені білдіреді?

— Бұл — әрі құрмет, әрі үлкен жауапкершілік. Медиа — ой қалыптастырады. Сондықтан біз жаңалық емес, құндылықтарды дәріптейтін контент жасаймыз. Orkenlink — ойлы, ізденімпаз, мейірімді жастардың дауысы болуы керек. Әр материал үміт пен өсу энергиясын алып жүруге тиіс.

— Кейіпкерлерді қалай таңдайсыз?

— Біз ісі нық адамдарды іздейміз. Олар әлеуметтік жобаны бастаған оқушыда да, кәсібін дөңгелеткен кейіпкер де болуы мүмкін. Бастысы — шынайылық және үлгі болу. Егер оның оқиғасы оқырманға ой салса, шабыт берсе, жанын жылытса, демек ол — біздің кейіпкер.

— Жастармен жұмыс істегенде сізге не қуат береді?

— Олардың ашықтығы, әзіл-қалжыңы, шынайылығы. Олар рөл ойнамайды, шынайы өмір сүреді. Тренингтен кейін: «Мен енді өз идеямды айтуға қорықпаймын», — десе, нәтиже — осы.

— Ал ең үлкен қиындық қандай?

— Кейде ересектерге жастарды түзетіп қажет емес, оларды тыңдау керек екенін түсіндіру оңай емес. Үлкендер баға береді, сынайды, жол сілтейді. Ал жастар білмегенін сұрайды, ізденеді, сынайды. Осы екі әлемнің арасында кейде кедергі тұрады. Ал біз сол кедергіні диалог кеңістігіне айналдыруымыз керек. Жасөспірімге сенімді ақтай алмаса да, мүмкіндік беру керек. Олар жас болғанымен, әлсіз емес, тәжірибесіз болғанымен, қабілетсіз емес. Бастысы — сенім. Біз байыппен диалогтың заманауи мәдениетін қалыптастыамыз. Яғни тыңдауға дайын ересектер — мен еститін жастар. Осындай ортада ғана саналы, жауапты, тірі болашаққа жол ашылады.

Құрметті жас дос! Orkenlink платформасын оқуға шақырамыз! Біздің сайттағы жеткіншектер мен жасөспірімдерге мотивация беретін сұхбаттар мен қызық әрі пайдалы мақалалардан қапы қалма.

Мамандық таңдаудан қиналып жүрсең, бізге хабарлас!